1849

Uitgevoerde controles
De controles op de ingevoerde volkstelling zijn uitgevoerd in Excel. Bij het overzetten van de aangeleverde bron deed zich een probleem voor bij de duizendtallen. Getallen boven de duizend zijn in de gedrukte bron voorzien van een komma. Excel leest dit echter als een getal met decimalen achter de komma. De laatste “nullen” zijn dan overbodig, en werden weggelaten. In de gecontroleerde delen is hiervoor gecorrigeerd; in de “kleine tabellen” echter niet.

Kleine tabellen
De zogenaamde “kleine tabellen”, die min of meer de grote bestanden samenvatten, zijn niet gecontroleerd. De noten in de bron zelf en de errata zijn wel verwerkt.
Opgemerkt moet worden dat de beknopte beroepenlijst op p. VI en VII voor geen enkele provincie zijn ingevoerd. Zij horen thuis bij de zgn. “kleine tabellen”.

Deel 1
Dit is een zeer omvangrijk bestand. Het bevat bevolkingsgegevens per wijk. Het betreft de indeling naar huizen, aantal huisgezinnen, inwoners, verblijf, burgerlijke staat, geboorteplaats en godsdienst. Dit alles uitgesplitst naar mannen en vrouwen, hetgeen 74 kolommen naast elkaar opleverde. De data zijn er per wijk, met de totalen per gemeente en provincie.
De gegevens zijn allemaal gecontroleerd op data-entry fouten en bronfouten. Daartoe zijn verticale en horizontale controles uitgevoerd. De som van de gegeven gemeentelijke totalen in een provincie samen, moest gelijk zijn aan het gegeven provinciale totaal. Het aantal mannen en vrouwen naar godsdienst, verblijf, burgerlijke staat en geboorteplaats moest steeds gelijk zijn.
Waar dit niet het geval was, is nagegaan of er sprake was van een data-entry fout of een bronfout. Data-entry fouten zijn vervangen door het correcte gegeven. Bronfouten zijn altijd in de kolom ‘bronfouten’ vermeld. Indien mogelijk zijn ze vervangen door het juiste gegeven. Dit is altijd uitdrukkelijk verantwoord in de kolom ‘bronfouten’.
Voorts zijn de gemeenten en wijken gecontroleerd op de schrijfwijze. De errata, die in het aangeleverde bestand niet waren opgenomen, zijn verwerkt, en verantwoord in de kolom opmerkingen.
Twee pagina’s van Noord-Holland bleken overgeslagen te zijn. Deze zijn ingevoerd en gecontroleerd. Ze zijn niet van een rolnummer voorzien.

Deel 2
Dit is de verzameling van de gegevens uit deel 1 per gemeente. Het betreft vrijwel dezelfde informatie aangevuld met drie kolommen. De drie toegevoegde kolommen bevatten het totaal aantal huizen, het totaal der bewoonde huizen en schepen, en het totaal der beide geslachten. Hier zijn dezelfde controles toegepast als op deel 1. De laatste 3 kolommen bleken niet ingevoerd te zijn. Dit is alsnog gedaan.
De provinciale totalen zijn vergeleken met deel 1.

Deel 3
Deel 3 bevat de verdeling van de bevolking naar leeftijd, geslacht en burgerlijke staat. De gegevens zijn geaggregeerd op het niveau van de steden samen, de plattelandsgemeenten samen, en stad en platteland samen. Enkele grote steden zijn afzonderlijk opgenomen, zoals Amsterdam, Rotterdam enz.
De gegevens zijn zoveel mogelijk gecontroleerd. De horizontale totalen zijn gecontroleerd en de verticale. De gegeven kolomtotalen van stad en platteland samen zijn vergeleken met de berekende afzonderlijke totalen.
De data-entry fouten zijn vervangen. De bronfouten zijn wel aangegeven in “opmerking” bij de betreffende cel, maar niet meer vervangen door het juiste gegeven.

Deel 4
In dit deel is de bevolking ingedeeld naar beroep, naar geslacht en leeftijdscategorie. Per provincie is er een indeling naar steden en platteland zoals in deel 3.
Alle gegeven totalen zijn gecontroleerd op data-entryfouten en bronfouten. Daartoe zijn zowel de horizontale totalen, als de kolomtotalen herberekend. De kolomtotalen van stad en platteland samen zijn vergeleken met de berekende afzonderlijke totalen.
De data-entry fouten zijn vervangen. De bronfouten zijn wel aangegeven in een “opmerking” bij de betreffende cel, maar niet meer vervangen door het juiste gegeven.